දහනව හැවිරිදි රූමත් නෙරිසා ලව් දීප්තිමත් අනාගතයකට හිමිකම් කියූ විසිඑක් හැවිරිදි ක්‍රිකට් ක්‍රීඩක බොබ් බ්ලෙයාර් සමඟ පෙමින් වෙලී සිටියේ කිසිවෙකුටත් ඔවුන් වෙන්කළ හැකි අයුරින් නොවේ. දැඩිව කතෝලික පල්ලිය සමඟ බැඳී සිටි නෙරිසාගේ දෙමාපියෝ කතෝලිකයකු නොවූ බොබ් හා සිය දියණිය අතර තිබූ ප්‍රේම සම්බන්ධයට තදින්ම විරුද්ධ වූහ. ඇගේ දෙමාපියන් හමුවී ඔවුන්ගේ කැමැත්ත ලබා ගන්නට ගිය බොබ්ව ඔවුන් එකහෙලාම ප්‍රතික්ෂේප කළේ ප්‍රේමවන්තයින් දෙදෙනා අසරණ කරමිනි.
එකල දෙමාපියන්ගේ කැමැත්ත පරිදි විවාහ යෝජනා වලින් විවාහ සිදු කෙරුණු යුගයක දෙමාපියන් අසම්මත යයි ප්‍රතික්ෂේප කළ ප්‍රේමයක පැටලී සිටි මේ දෙදෙනා කොතරම් බාධක පැමිණියත් කාටත් හොරා තැන තැන හමුවුහ.
ඇය හිමි කර ගැනීමට කුමන අභියෝගයක් වුවද බාර ගැනීමට කැමැත්තෙන් සිටි බොබ් දිනක් මල් කළඹක් රැගෙන කාටත් හොරා ඇගේ නිවස අද්දර සොහොන් පිටියට ගියේ ඈ හමුවී දෙමාපියන්ට හොරා මෙතෝදිස්ත පල්ලියක විවාහ ගිවිස ගැනීමට ඇය කැමති කරවා ගන්නටය. දෙමාපියන් පිටු දැක වෙනත් පල්ලියක විවාහ ගිවිස ගන්නට ඇය අකැමතිවීමෙන් ඔවුන් දෙදෙනා බහින් බස් වී ඈ හඬද්දී මල් කළඹ විසි කොට දමා ඔහු එතනින් නික්ම ගියේ සිත් වේදනාවෙනි.
ඔහු නික්ම ගිය පසු සොහොනේ තනි වූ ඇය සොහොන් ගල් පුවරුවල කොටා තිබු දේ කියවමින් ගියේ නිනව්වක් නැතිවය. ඇය කියවූ එක් සොහොන් පුවරුවක වුයේ මිය ගිය විසිඑක් හැවිරිදි බිරියක වෙනුවෙන් අගේ සැමියා කොටා තිබූ වදන් පෙළකි. එය කියවීමෙන් පසු ජීවිතය කොතරම් කෙටිදැයි හා බොබ් කෙරෙහි ඇති ආදරය කොතරම්දැයි පසක් කර ගත් ඈ යළි බොබ් සොයා ගියාය.
දකුණු අප්‍රිකාව සමඟ පැවති ක්‍රිකට් තරඟයට නවසීලන්ත පිල වෙනුවෙන් ක්‍රීඩා කිරීමට තේරුණු බොබ් සමඟ නෙරිසා උතුරා ගිය සතුට බෙදා ගත්තේ ක්‍රීඩා කිරීම සඳහා ඔහුට ලැබුණ මුලික ගාස්තුවෙන් ඈ වෙනුවෙන් මිලදී ගත් මුදුව සිය වමතේ පැළඳ නිවෙස්වලට හොරා විවාහ ගිවිස ගැනීමෙනි.
ඔහු දකුණු අප්‍රිකාව බලා පිටත්ව ගිය පසු එකිනෙකා නොදැක සිටීමේ පාළුව මඟ හරවා ගත්තේ ලිපි හුවමාරුවෙනි. එදා 1953 දෙසැම්බර් 24 වෙනිදා නත්තලට පෙර දින උදේ ඔහු ඈ වෙත නත්තලට සුබ පතා මල් කළඹක් ඇගේ නිවසට යවා තිබුණේ එහි දවටා තිබු කාඩ් පතේ ඔහු තුළ ඈ කෙරෙහි තිබු ආදරය ගැනද සඳහන් කරමිනි.
අවාසනාවකට මෙන් මල් කළඹ නෙරිසාගේ මව අතට පත්වීමෙන් පසු ඇතිවූ දෙදෙනාගේ බහින්බස්වීම දුර දිග ගොස් ඇගේ මව නෙරිසාට පහර දුන්නාය. එයින් වේදනාවට පත්වූ ඇය නත්තල උදා වෙමින් පැවති ඒ සැන්දෑවේ කිසිවෙකුටත් නොදන්වා නිවසින් පලා ගියාය.
නිවසින් පිටවූ ඈ ඕක්ලන්ඩ් නුවර වෙසෙන ඇගේ මිතුරන් වූ ඊවා සහ ජිම්ගේ නිවසට යාමට සිතුවේ බොබ් හා විවාහ වනතුරු ඔවුන් සමඟ සිටීමටය. ඒ සිතුවිල්ලත් සමඟ ක්‍රියාත්මක වූ නෙරිසා ඔවුන්ට තමා එන බව දන්වා එදින සවස 3.00ට වෙලින්ටන් සිට ඕක්ලන්ඩ් බලා පිටත් වූ දුම්රියට ගොඩ නැඟුනේ දෙමාපියන්ගෙන් මෙතෙක්‌ තිබු කරදරවල නිමාවක් දකින්නටය. දුම්රිය පිටත් වන තෙක් අතර වූ කාලයේදී ඇය බොබ්ට ලිපියක් ලියුවාය. නිවසේ සිදු වන කරදර ගැන මෙන්ම ඇගේ ඕක්ලන්ඩ් ගමන ගැනත් සඳහන් කළ ඇය මෙසේද ලීවාය.
‘දෙමාපියන්ගේ කැමැත්ත ඇතුව මට ඔබේ අත ගන්නට හැකි වේයයි සිතීම සිහිනයක් පමණි. ඔවුන් නැති වුවත් ඔබෙන් තොර ජීවිතයක් මට නොමැති බව ඔබ දනී. ඔබ ක්‍රිකට් තරඟය නිමා කොට අප්‍රිකාවේ සිට නවසීලන්තයට එනතුරු මඟ බලා සිටිමි. ඔබ පැමිණි විගස අපේ විවාහය සිදු වන බව ඉඳුරා දනිමි. ඒ මොහොත එළබෙන තෙක් මම නොඉවසිල්ලෙන් මඟ බලා සිටිමි.’
ජීවිතයේ බලාපොරොත්තු දහසක් හිත දරා සිටි ඇය දුම්රිය පිටත් වෙද්දී දිගු සුසුමක් හෙලා සිත නිදහස් කර ගත්තේ නොබෝ දිනකින් යලි නවසීලන්තය බලා පැමිණෙන බොබ් ගැන සිතමිනි.
දුම්රියේ දෙවන පන්තියේ අසුන් ගෙන සිටි ඇයට කුඩාකල සිටම බොබ්ගේ හා ඇගේ මිතුරු දුම්රිය ගාර්ඩ්වරයකු වූ ‘ටෝකි ආවා’ මුණ ගැසීමෙන් පළමු පන්තියේ අසුනකට හොර රහසේ මාරුවීමට හැකි වූ අතර, දෙමාපියන්ගෙන් සිදුවන ගැහැටත් ඇගේ ඕක්ලන්ඩ් ගමන ගැනත් සියළු විස්තර ටෝකිට කියා ඇය සිත තරමක් දුරට නිදහස් කර ගත්තාය. ඔවුන් දෙදෙනාට කවදත් උදවු කළ ටෝකි දුම්රිය නැවැත්වූ පළමු දුම්රියපලවූ ‘ටායිහපේ ‘ තැපැල්හලින් නෙරිසා බොබ්ට ලියු ලිපිය තැපැල් කළේය.
ඇය නව ජීවිතයක් ගැන සිතමින් දුම්රියේ ගමන් ගනිද්දී බොබ් තම රට වෙනුවෙන් දකුණු අප්‍රිකාවේ ජොහැන්නස්බර්ග් ක්‍රීඩා පිටියේ ක්‍රීඩා කරමින් සිටියේය. නෙරිසා අනාගත සිහින දකිමින් සිය දෛවෝපගත ගමන යද්දී දුම්රිය තුළ හෙට දවසේ නත්තල සිය ළබැඳියන් හා සමරන්නට සිහින දකිමින් ගිය තවත් 250 දෙනෙකුද වුහ. ස්ථාන කිහිපයක නැවැත්වූ දුම්රිය රාත්‍රී 10.09ට ‘වයිඕරු’ දුම්රියපලෙන් පිටත් වෙද්දී කිසිවෙකුටත් නොදැනී ‘රුවාපේහු‘ ගිනි කඳු මුදුනේ ආවාටයෙන් ටැෆ්රා පවුර බිඳ ගෙන ලාවා දහරක් ‘ෆන්ගහු’ නදියට එක්වෙමින් තිබුණි. රාත්‍රී 10.20ට දුම්රිය ‘ටැන්ගිවායි’ දුම්රියපලෙන් පිටත්ව පාලම උඩට ලඟා වෙද්දී පාලම මීටර් 6ක් උසට ලාවා ජලයෙන් යටවී පාලම ඉදි කොට තිබූ කොන්ක්‍රීට් අට්ටාලමේ පාලම් කණුවක් සැඬ පහරට ගසාගෙන ගොස් තිබුණි. එවෙලේ එතැනට පැමිණි ටායිහපේ ‘සිරිල් එලිස්’ කිඳා බසිමින් තිබූ පාලම දැක මේ වනවිටත් ඉදිරියට ඇදෙමින් තිබු දුම්රිය ඉදිරියට විදුලි පන්දමක් වනමින් දුව ගොස් දුම්රිය නතර කරන්නට උත්සාහ කොට ඇත. එයින් දුම්රිය පැමිණි වේගය අඩාල කර ගන්නට හැකි වුවත් මේ වනවිටත් ඉදිරියට ගොස් තිබු රේල් පෙට්ටි පහක් දෙකඩ වූ පාලමෙන් වතුරට වැටී ඇත.
එලිස් දුම්රියේ ගාර්ඩ් විලියම් ඉන්ග්ලිස් හා මඟියෙකු වූ ජෝන් හෝල්මන් සමඟ එක්ව වතුරට වැටෙමින් තිබු පෙට්ටියේ සිටි 22 ගෙන් 21 දෙනෙකු බේරා ගත්තද ඝන අන්ධකාරයේ මහා කැලය මැද සිදුවූ මේ බිහිසුණු අනතුරෙන් මඟීන් හා දුම්රිය සේවකයින් 285 දෙනෙකුගෙන් 151 දෙනෙකු මිය ගියහ. ඒ අතරට 19 හැවිරිදි රූමත් නෙරිසාද ගොදුරු වුයේ දෛවයේ සරදමකින් මෙනි. අනතුර සිදු වූ අවස්ථාවේ ටෝකි සෑම තැනම නෙරිසා සොයා දුවද්දී ඔහුට දකින්නට ලැබුනේ ලාවාවලින් වැසුන ඇගේ සිරුරය. ඔහු ඇය ගොඩට ගෙන එනවිටත් ඇගේ ප්‍රාණය නිරුද්ධ වී තිබුණි.
මෙම දුම්රිය අනතුර එවකට මුළු ලෝකයේම සිදුවූ අටවැනිවෙනි බිහිසුණු දුම්රිය අනතුර ලෙසට එදා ඉතිහාසයට එක්විය.
1953 වසර නවසීලන්තයට ඉතාමත් වැදගත් වසරක් බවට පත්ව තිබුණේ ශ්‍රීමත් එඩ්මන්ඩ් හිලරිගේ එවරස්ට් කන්ද තරණයත්, දෙවැනි එලිසබෙත් රැජින ඇගේ අභිෂේකයෙන් පසු නවසීලන්ත සංචාරයකට නත්තල් සමයේ පැමිණීමත් නිසාය. මෙම කාරණා දෙකම සැමරීමට නත්තල් සමයේ සුදානම්ව සිටි නවසීලන්ත ජාතිකයන්ට මෙම දුම්රිය අනතුර මහත් සංවේගයක් ගෙන දුන්නේය. එවකට මිලියන දෙකක් පමණ වූ කුඩා ජනගහනයෙන් බොහෝ පිරිසකට මෙම දුම්රියේ අනතුරට ලක්වූ කවුරුන් හෝ සමඟ සම්බන්ධයක් තිබු අතර 1953 නත්තල් සැමරීම වෙනුවට ඔවුහු පල්ලිවල දේව මෙහෙයන්ට සහභාගි වෙමින් ශෝක වූහ.
එවකට අගමැතිව සිටි සිඩ්නි හොලන්ඩ් අනතුර සිදුවූ ස්ථානයේ තිබු යුධ හමුදා කඳවුරක සිට ගුවන් විදුලියෙන් ජනතාවට නත්තල් දවසේ සිය ශෝක පණිවිඩය එවූවේය. එළිසබෙත් මහා රැජින ඇගේ නත්තල් කතාවට සිය ශෝකය එකතු කළ අතර, ෆිලිප් කුමරු හඳුනාගෙන නොතිබූ 21 දෙනෙකුගේ අවමංගල උත්සවයට සහභාගී විය. 24 වෙනි දින සිදුවූ මෙම අනතුර දකුණු අප්‍රිකාවේ සිටි නවසීලන්ත ක්‍රීඩකයින්ට දැන්වූ අතර, සිය පෙම්වතියගේ මරණයෙන් ක්‍රීඩක බොබ් දැරිය නොහැකි වේදනාවකට පත් විය. 26 වෙනි දින නැවත ක්‍රිකට් තරඟය ආරම්භ වූ අවස්ථාවේදී පිටියට නොපැමිණ සිය කාමරයට වී ශෝකයෙන් පසු වූ ඔහුට, කාමරයේ තිබු ගුවන් විදුලි යන්ත්‍රයෙන් පිටියේ තරඟ විස්තරය ඇසුනි. එම අවසථාවේදී පරාජයට පත් වෙමින් තිබු කණ්ඩායම ගොඩ ගන්නට අවසාන ක්‍රීඩකයා ලෙසින් පැමිණිය යුතුව තිබුණේ ඔහුටය. මේ වන විටත් ඔහුට මුහුණ දෙන්නට සිදුවී තිබු කණගාටු තත්වය ගුවන් විදුලි විස්තර ඔස්සේ දකුණු අප්‍රිකානු ජනයාද දැන සිටියහ. මේ තත්වය යටතේ ඔහු ක්‍රීඩා කිරීමට පැමිණේ යයි කිසිවෙකු සිතුවේද නැත.
එනමුදු තම රට වෙනුවෙන් සිය වේදනාව මොහොතකට යටපත් කොට ඔහු ක්‍රීඩා පිටියට පැමිණෙද්දී ක්ක්‍රීඩාංගනයට රැස්වී සිටි 23,000 ක්වූ පිරිස අදහා ගත නොහැකි ඔහුගේ ගෞරවාන්විත ක්‍රියාවට සිය ප්‍රණාමය පුද කළේ අසුන්වලින් නැඟී සිටිමිනි. සිය සගයා සමඟ ලකුණු 25ක් රැස් කළ ඔහුට එක් පන්දුවකින් හයේ පහරක් ලකුණු පුවරුවේ සටහන් කිරීමට වාසනාව ලැබුණි. ඒ නෙරිසා අන්තිමට මුණ ගැසුණු අවස්ථාවේදී ඔහුගෙන් ඉල්ලා සිටි, ‘ ඇය වෙනුවෙන් ගැසූ’ හයේ පහරයි.
 |
පෙරළා නවසීලන්තයට පැමිණීමට පෙර ඔහුට ඒ බිහිසුණු අවසානයට පෙර ඈ ලියූ ඇගේ අවසාන ලිපිය ලැබුණි. නෙරිසා සොයමින් ගිය ටෝකිට හමුවූ ඇගේ විවාහ ගිවිස ගැනීමේ මුදුව යළි ඔහු අතට පත් වූවත් බොබ්ට එය හුදු සිහිවටනයක් පමණක් වන්නට ඇත. අසු වසරක් පිරී දැනට එංගලන්තයේ ජීවත් වන ඔහු නවසීලන්තයට පැමිණි විට නෙරිසාගේ සොහොනට යාමට අමතක නොකරයි.
වසර 62 ක් ගතවීත් ඔහුට නත්තල් දවසේ සදහටම නැතිවී ගිය ප්‍රේමවන්තිය, විවාහ ගිවිසගත් බිරිය අමතක නොවේ. ‘සෑම නත්තලකම එය මගේ මතකය අවුස්සාලයි. එය සෑම විටම උඩට එයි. කිසිදිනක වෙන්ව නොයෙන ඒ මතකය මා සමඟ සැමදා ජීවත් වේ,’ ඔහු කියයි. |
අදින් වසර 62 ක් ගත වුවත් එම ශෝකජනක සිදුවීම අමතක නොකරන නවසීලන්ත දුම්රිය සෑම නත්තල් උදාවකම නොවරදවා ඒ දවසේ එම බිහිසුණු හෝරාවේ කෙටි වෙලාවක් එතන දුම්රිය නතර කොට මල් කළඹක් පාලමෙන් ගඟට වීසි කොට සමරන්නේ එදා සදහටම සමුගත් පිරිසයි. ටැන්ගිවායි අනතුර සිදු කල ‘ෆන්ගහු නදිය’ අද දවසේ හඳුන්වන්නේ ‘කදුළු නදිය’ නමිනි. KA949 අංකය තිබු දුම්රියේ ලාංජනය යොදා අනතුර සිදුවූ ස්ථානයේ ඉදි කර ඇති ස්මාරකය ජායාරූපයේ දිස්වේ. එතනට යන අයට කියවීමට ඒ බිහිසුණු සිද්ධියේ සියළු විස්තර ඇතුළත් පුවරු සවි කර ඇත. ඒ අසළින් ගලා බසින නදිය එදා රෑ සිදුවූ ඒ බිහිසුණු සිදුවීම ඔබට යලිත් මතක් කර දෙන්නාක් මෙන් ශෝකී ස්වරයෙන් ගලා බසිනු දැකිය හැකිය.
